Holy Icon

ZΩΓΡΑΦΙΚΟ HΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 6-3-2022

Кατάλογος ΕΚΘΕΣΕΩΣ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΟΝΤΕΡΝ ΤΕΧΝΗΣ ΓΟΥΛΑΝΔΡΗ
π. Σταμάτης Σκλήρης

Δεν συγγενεύω με τον γίγαντα, αισθαλνομαι ως πτωχος συγγενής.

Η κληρονομιά του που μου άφησε και ίσως λίγο ανιχνεύεται στο φτωχό μου έργο είναι το πελώριο χάρισμα που είχε στην πολύ ισχυρή ιδιοσυγκρασία του . Ήταν η αυθόρμητη ικανότητα να προσλαμβάνει ποικίλα αλλότρια πραγματα, να τα μεταβολίζει βάθειά μέσα του και κάθ’ ολοκληρίαν και να τα ενσωματώνει στο έργο του και να τα εκφράζει με καθαρά δική του καλλιτεχνική «λαλιά» , γραπτώς η εικαστικώς.

Τα μάτια των Αγίων του Κόντογλου δεν ξανάγιναν. Έχουν τη έκφραση που βγάζει στην επιφάνεια τα μεράκια τους, τα ΠΑΘΗ και τα πάθια, αλλά τιθασσευμένα απ τη θεία Ευχαριστία που μας μεταβάλλει. Με εκφραση μετανοίας , δακρύων και διαδραστικά προς τον προσκυνητή της Εικόνας. Β. Στην «κοσμική ζωγραφική» του Φ.Κ. ο καλός μου Νίκος Ζιας με έμαθε να ρίχνω το «εταστικόν» βλέμμα μου στις Προσωπογραφίες του, όσες έχουμε στη διάθεση μας, και να αρμέγω τον «σκληρό ρεαλισμό» τους, όπως τον βάφτισε ο μακαριστός κοντογλολόγος Και φίλος Ζίας. Με συγκινεί ότι η προσωπογραφική του ραδιενέργεια σταματάει το χρόνο και αναδεικνύει τον εικονιζόμενο αιώνιο ον, Εικόνα Θεου αιώνιου κύρους και όχι απλό συμβεβηκός. Πολίτη των εσχάτων.

Θάθελα (αν μας αξιώσει ο Θεός), να μπορούσα να προχωρήσω το έργο του ως εξής: ο Κόντογλου στο δημαρχείο Αθηνών πήρε τους αρχαίους Έλληνες και τους έβαλε μέσα στα παπούτσια των βυζαντινών. Οι Ρώσοι ορθόδοξοι στη διασπορά παίρνουν τους δυτικούς και τους κάνουν πρώτα Ρώσους (δηλ τους μαθαίνουν τη ρωσική γλώσσα,τα έθιμα και το ρωσικό πολιτισμό) και μετά χριστιανούς ορθόδοξους. Σε αυτού του είδος την «πρόσληψη» ίσως μας διαφεύγει μια ιδιοτέλεια να τους κάνουμε όλους δικούς μας, της δίκης μας κουλτούρας. Εγώ ονειρεύομαι μιαν εικονογραφία χριστοκεντρική ριζικά και χωρίς ιδιοτέλεια, όπου να εμπνεύσει τη λαχτάρα και την αγάπη, (αυτό που ονομάζουν οι Άγιοι Πατέρες «Θείο Έρωτα»), σε οποιονδήποτε, ανατολίτη ή δυτικό και να τον εμπνεύσει να «γράψει». Να γράψει την εικονογραφική γλώσσα εξ αρχής, να ξαναφτιάξει το εικόνισμα που βγήκε τότε απ τη Ραβέννα και την Santa Maria Majorie, το Σινα κλπ, να το ξαναφτιάξει επεκτείνοντας το μετανοημένο εαυτό του ανιδιοτελώς, χριστοειδως, όχι για δόξα της Ελλαδας των ελληναραδων ούτε της ρωσικής πνευματικότητας των φιλοσταρετς, αλλά μόνο προς δοξαν Χριστού , απροϋποθετα. Ανιδιοτελώς.

Αποτίμηση: ο Φώτιος Κόντογλου δεν είναι απλά ένας εικονογράφος η συγγραφέας η ζωγράφος. Αναδείχθηκε ένα φαινόμενο αναμόχλευσης και επαναδιατύπωσης της πίστης, του δόγματος και της εκκλησιαστικής τέχνης, με αυθεντικό και όχι μιμητικό τρόπο. Να κρατήσουμε αυτό και να εμπνευστούμε από την αυθεντικότητα , κυρίως των έργων του της προπολεμικής περιόδου, και να μη γίνουμε από αντιγραφείς του Βυζαντίου να μη καταντήσουμε αντιγραφείς του Κοντιγλου , η οποιουδήποτε άλλου.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Ως χριστιανοί, να αγαπήσουμε τον άνθρωπο (όχι την αμαρτία του η την πλάνη του), να αγαπήσουμε τη σύγχρονη κοινωνία (όχι τα έθιμα , τις πλάνες και τις εμμονέςτης αβασάνιστα , αλλά την ανθρωπιά της), χωρίς αποφευκτικότητα και εσωστρέφεια, αλλά με λαχτάρα απροκατάληπτη , διότι είναι όλοι (κι όχι μονο οι παραδοσιακοί), υιοί Θεου. Και η Λειτουργία μας να συμπεριλάβει αυτό τον υπαρκτό άνθρωπο κι όχι τον εξωραϊσμένο . Ίσως εκεί κρύβεται η ιδιαιτερότητα της τεχνοτροπίας μου.