Holy Icon

"Full Moon", acrylic on canvas, Stamatis Skliris, 2024

ZΩΓΡΑΦΙΚΟ HΜΕΡΟΛΟΓΙΟ, 28 Ιανουαρίου 2025

Πανσέληνος, ακριλικό σε καμβά, 2024

Αυτό το έργο είναι πολύ βιωματικό, γιατί κατεβαίναμε ένα απόγευμα με τη Μαρίνα προς το Πόρτο Ράφτη και όταν αφήσαμε πίσω μας τα σπίτια και ξαφνικά άνοιξε μπροστά μας η θέα της θάλασσας, πετάχτηκε το φεγγάρι, σαν εκείνη την ώρα να βγει πίσω από τον ορίζοντα και μας εντυπωσίασε όπως μας μιλούσε εκείνη την ώρα. Ήταν μια ζωντανή ύπαρξη μπροστά μας, απέναντί μας. Στην κάτω μεριά του πίνακα, δεξιά, βρίσκεται η βίλα του πολύ φίλου μας, αδερφού μας, του Γιώργου του Παπαγεωργίου και της Σοφίας, που είναι χειρουργός. Υπήρξε διευθυντής στην πίτα χειρουργική κλινική του Ευαγγελισμού. Και παράλληλα είναι μαθηματική διάνοια και βραβεύτηκε σε διαγωνισμούς της Μαθηματικής Εταιρείας. Και μέσα σε αυτά κολλάει και η αστρονομία. Έχει ένα μικρό τηλεσκόπιο στην ταράτσα του σπιτιού του. Μελετάει τις κινήσεις των αστέρων. Καταγίνεται να διαβάζει πολλά για αυτό και για τους αστρονόμους. Και στο σημείο αυτό του Πόρτο Ράφτη, στεκόταν τα βράδια στο μπαλκόνι, στη βεράντα του σπιτιού του επί πολλές μέρες την ίδια ώρα και φωτογράφιζε το φεγγάρι και τις διάφορες φάσεις του φεγγαριού, αλλά επίσης και τις στάσεις από ποιο σημείο του ορίζοντα έβγαινε και ανέτελλε. Δηλαδή άρχισε από αριστερά, πιο βόρεια και κατευθυνόταν κάθε μέρα και πιο δεξιά, πιο νότια. Αυτό ήταν κάτι που μας είχε φέρει σε μεγάλη ψυχική αναστάτωση, καθώς μας τα έλεγε αυτά, το φεγγάρι μπήκε μέσα στην παρέα μας. Και μόλις εμείς με την Μαρίνα βγήκαμε από τα σπίτια και βρεθήκαμε στην άμμο και στην παραλία και βγήκε το φεγγάρι, με χτύπησε και λέω αυτό θα το ξαναφτιάξουμε.

Μετά από μέρες άρχισα να ζωγραφίζω τον πίνακα. Έφτιαξα το χρώμα του ουρανού που πρέπει να είναι τη νύχτα ουδέτερο, να μην πω τη λέξη νεκρό, της θάλασσας που είναι πάντα χρωματική και να αιωρείται πάνω από τα κεφάλια μας αυτό το Ων, το φεγγάρι, στο οποίο τόσοι λαοί έχουν κάνει θυσίες και το έχουν λατρέψει. Και εγώ όταν το βλέπω είμαι έτοιμος και εγώ να το λατρέψω, αλλά ως κτίσμα και όχι ως κτίστη. Και έβαλα το χαρακτηριστικό νησάκι του Πόρτο Ράφτη στη μέση και δεξιά και αριστερά κάποια βουνά που δεν ανταποκρίνονται προς το πραγματικό τοπίο. Αλλά εκείνο που έχει σημασία είναι ότι είναι σκούρα πράσινα και νεκρά και θλιμμένα. Είναι μια στιγμή, ας το πούμε, θλιμμένη των βουνών. Τα βουνά σιγούν και στοχάζονται, πάντως δεν είναι στιγμές που κελαηδούν τα βουνά. Το μεσαίο φαίνεται να είναι στον αέρα, να μην πατάει εντελώς πάνω στην επιφάνεια της θάλασσας. Και σημασία έχει να πετύχει το χρώμα του φεγγαριού, να λάμπει σαν ένα αυθύπαρκτο όν μέσα στην κτίση. Δηλαδή ενώ όλα τα άλλα είναι μεταξύ τους συνεργαζόμενα. Οι άνθρωποι τώρα είναι στα καφενεία, στα εστιατόρια, πίνουν μπύρες, γίνεται μια ας πούμε διασκέδαση. Άλλοι νοσταλγικοί άνθρωποι, ρομαντικοί περπατάνε στην παραλία. Το φεγγάρι είναι μια παρουσία αυτοπρόσωπη, αυθύπαρκτη, που δεν εξαρτά από κανέναν άλλον το κύρος της. Αυτό είναι από πάνω μας και περνάει και δεν μπορούμε να το σταματήσουμε. Κάτσε λίγο να σε χαρούμε παιδί μου. Προκαλεί έναν έρωτα ότι σε θέλουμε, σε θέλουμε, αυτή τη στιγμή σε αγαπάμε. Αυτό στο έρωτα σας πάντα συνοδεύεται, όπως κάθε έρωτας και από το πένθος το φοβερό, ότι όταν ο αγαπημένος χαθεί είμαστε απαρηγόρητοι. Το ίδιο και το φεγγάρι, όταν θα σβήσει, θα δύσει, μας αφήνει απαρηγόρητοι. Και εν πάση περιπτώσει μέσα σε αυτό, ένα μάθημα ζωγραφικής είναι η αντικατοπτρισμοί. Είναι τα σπιτάκια πάνω στα σκούρα, θλιμμένα βουνά, φωτισμένα. Μέσα στο σκοτάδι μπορούν να πάρουν διάφορα χρώματα, όχι μόνο του φωτός, της λάμπας, αλλά και πιο πορτοκαλιά ή πιο κίτρινα, και καμιά φορά άσπρα, άσπρο γαλάζια. Και κατευθύνεται πάνω στα νερά. Και σε εμάς εδώ κοντά, που είπαμε ότι ήταν το σπίτι των Παπαγεωργίων, είναι μια βάρκα, μάλλον μια ονειρική βάρκα, γιατί τα χρώματα αυτό το ροζ και το γαλάριο δείχνουν μια ιδιαίτερη στιγμή των δύο νέον μέσα στη βάρκα. Βλέπουμε το ζευγάρι που κοιτάζονται στα μάτια και βλέπουμε ένα σύμπαν από αισθήματα. Ας πούμε, η κοπέλα του χαμογελάει, αυτός την κοιτάζει, αλλά υψώνει τα φρύδια. Σαν να λέει, “θα μ' αγαπάς πάντα; σ' αρέσει εδώ που είμαστε; τι ωραίο που είναι το σύμπαν και πόσο ο έρωτας μας σχετίζεται με ολόκληρο το σύμπαν”; Αυτή η εμφάνιση της ολόκληρης Σελήνης έχει κάτι το αυθύπαρκτο, έχει ένα πνευματικό κύρος που αντλεί από τη στιγμή αυτή, όπου η Πανσέληνος σαν διαστημικός μαέστρος διευθύνει ολόκληρη την συμπαντική συμφωνία, η οποία ταυτίζεται τη στιγμή εκείνη με τη συμφωνία των δύο καρδιών.

Ο πίνακας έχει πολλά στοιχεία ακατέργαστα, σαν να βιαζόμουν να δώσω αυτό που ήθελα να δώσω, αλλά που ήξερα πως δεν μπορώ να το επιτύχω. Και μας μένει η ανίκητη αλήθεια των δύο φεγγαριών. Δηλαδή το επάνω φεγγάρι εποπτεύει την κτίση και το κάτω φεγγάρι καθρεφτίζει το σύμπαν του έρωτα σαν ένα φωτοστέφανο που στέφει το ζευγάρι.

Παράλληλα με αυτά που παρατηρήσαμε μέχρι τώρα, υπάρχουν και πολλές άλλες λεπτομέρειες που ενώ ο πίνακας είναι κάπως χονδροειδής, δεν είναι μια φινέτσα σαν ζωγραφική, όμως τα έχει αυτά τα στοιχεία. Ας πούμε, πάνω στο αριστερό ψηλό βουνό υπάρχει κάτι που φωτίζει, φεγγίζει και θα μπορούσε να είναι ένα παλιό κάστρο. Τέτοιες ώρες που είναι το φεγγάρι, δεν λέμε «Α, είναι το κάστρο του Πόρτο Ράφτη», αλλά λέμε υπό την ψυχολογική έμπνευση που δίνει το φεγγάρι και το σκοτάδι, πόσοι έχουν πολεμήσει εδώ, πόσοι έχουν αφήσει τη ζωή τους, τι σπαθιά, τι αίματα, τι κραυγές, τι βάσανα και “πάθια” των ανθρώπων, όπως λέει ο Παπαδιαμάντης. Τα άλλα δύο βουνά είναι ακίνητα και οι φωτισμοί που πέφτουν πάνω τους είναι λίγο σαν το φεγγάρι να ρίχνει στο κάθε βουναλάκι διακριτικό φωτισμό. Είναι φειδωλό το φεγγάρι στο να τα φωτίσει, γιατί τα βουνά αυτά είναι μαύρα και θλιμμένα. Δηλαδή τα βουνά είναι σιωπηλά, στοχαστικά και δύσθυμα. Δεν μπορούν να συμμετάσχουν στη χαρά. Τα βουνά είναι ένα παράξενο κομμάτι της ζωγραφικής του τοπίου. Πολλές φορές το τοπίο χαίρεται και χορεύει, ενώ το σκοτεινό βουνό είναι σαν τον μοναχικό λύκο.

Και καταλήγουμε να ρίξουμε μια τελική ματιά στην παραλία. Κόσμος που διασκεδάζει, χορεύει, τρώει, γελάει και στέλνει προς τη βάρκα το δικό του φλοίσβο που φθάνει σε μας εξασθενημένος και ενώνεται με το φλύαρο φλοίσβο των κυμάτων που γλύφουν τα βράχια.